Termin Etnografia [gr. éthnos 'lud', 'plemię', 'naród', gráph 'piszę'],
to dyscyplina naukowa zajmująca się całościowym opisem i analizą
kultur ludowych
różnych społeczności i grup etnicznych. Jej zakres
obejmuje teorię kultury ludowej, jak i badanie poszczególnych jej dziedzin i wytworów materialnych.
W zależności od tradycji naukowej, pod pojęciem etnografia rozumie się wszystkie nauki etnologiczne bądź też jedną z nich.
Termin etnografia pojawił się na początku XIX w. jako synonim ludoznawstwa. Choć używano go często zamiennie z etnologią, wyraźnie dominował do początku XX w., co odpowiadało opisowej orientacji ówczesnej nauki o kulturze. W okresie międzywojennym 2 terminy występowały obok siebie, nawet w nazwach placówek naukowych, jednak prymat przyznawano etnologii - uogólniającej opisowe rezultaty etnografii. Po II wojnie światowej termin etnografia stał się oficjalnie obowiązujący. Od lat 70. przywraca się nazwę etnologia, ograniczając użycie terminu etnografia do wstępnych prac badawczych i studiów monograficznych.
Termin etnologia [gr. éthnos 'lud', 'plemię', 'naród', lógos 'słowo', 'nauka'], określa dyscyplinę naukową, której przedmiotem badań jest człowiek jako społeczny twórca kultury; w etnologii za kulturę uznaje się autonomiczną sferę ludzkiej egzystencji, decydującą o specyfice i odrębności grup etnicznych.
Badania etnologiczne koncentrują się na konkretnych, przeważnie współczesnych etnicznych grup kulturowych, uwzględniając ich społeczny kontekst i historyczne uwarunkowania, oraz na studiach porównawczych nad różnymi kulturami; dążą do ustalenia reguł i prawidłowości w budowie, funkcjonowaniu, zmienności i uwarunkowaniu kultury jako niezbędnej podstawy dla teoretycznej refleksji antropologicznej. Termin etnologia jest używany powszechnie w Europie i wypiera, często stosowaną zamiennie, nazwę etnografia. Odpowiednikiem etnologii w krajach anglosaskich jest antropologia społeczna (tradycja brytyjska) lub antropologia kulturowa (tradycja amerykańska).
Etnologia klasyfikuje ludy na podstawie cech środowiskowych i kulturowych oraz opisuje poszczególne kultury.
Początki polskiej etnologii tkwią w myśli i praktyce działaczy oświecenia z przełomu XVIII i XIX w. (H. Kołłątaj, J. Lelewel), postulujących gromadzenie danych o kulturze ludowej, jako podstawie rekonstrukcji dziejów narodu. Romantyczna idea głosząca, iż w kulturze ludowej tkwią naturalne i bezcenne pierwiastki kultury narodowej, inspirowała zbieranie folkloru i dokumentowanie chłopskich obyczajów (Z. Chodakowski Dołęga). W połowie XIX w. wyjątkowo cenne były prace O. Kolberga, zmierzające do systematycznego etnograficznego opisu większości regionów kraju, a także teoretyczne refleksje R. Berwińskiego nad kulturą ludową oraz pierwsze uniwersyteckie wykłady z etnologii prowadzone przez W. Pola w Krakowie. Od lat 70. XIX w., wraz z upowszechnieniem się idei pozytywizmu, nastąpiła dalsza emancypacja etnologii. Powstały fachowe czasopisma ("Wisła", "Lud"), kolekcje, muzea i towarzystwa, ukazywały się publikacje, kształtował się regionalny ruch amatorskiego ludoznawstwa.
Obok wybitnych badaczy terenowych (Z. Gloger, I. Kopernicki, S. Udziela) zaznaczyli swą obecność teoretycy kultury (J. Karłowicz, L. Krzywicki). Nadal głównym przedmiotem etnologii była kultura ludowa, zwłaszcza folklor ludności ziem byłej Rzeczypospolitej; istniało także zainteresowanie kulturą ludów pozaeuropejskich, zwłaszcza u podróżników, emigrantów i zesłańców (J. Kubary - Oceania, B. Piłsudski i W. Sieroszewski - Azja Wschodnia, I. Domeyko i J. Siemiradzki - Ameryka Południowa, S. Szolc-Rogoziński - Afryka).
W okresie międzywojennym etnologia była samodzielną dyscypliną akademicką. Pierwsza katedra powstała 1910 we Lwowie (S. Ciszewski), następne w Poznaniu, Krakowie, Wilnie i Warszawie. Kierowali nimi wybitni twórcy współczesnej etnologii (S. Czarnowski, A. Fischer, S. Poniatowski, Krzywicki, J.S. Bystroń, K. Moszyński, E. Frankowski). Reprezentując różne orientacje (ewolucjonizm, dyfuzjonizm, socjologizm i historyzm), przedstawiali oni obraz tzw. tradycyjnej kultury ludowej (głównie folkloru, zwyczajów, sztuki ludowej i wierzeń), uzupełniany studiami nad jej genezą, dziejami i regionalnym zróżnicowaniem. W ograniczonym zakresie prowadzono badania nad Słowiańszczyzną, kulturami iberyjskimi, Afryką, Oceanią i ludami azjatyckimi.
Po II wojnie światowej etnologia szybko się odbudowała i wzmocniła organizacyjnie. Obecnie jest uprawiana na 7 uniwersytetach i w placówkach PAN. Powstała sieć muzeów etnograficznych i muzeów budownictwa ludowego (skansenów). Działa Polskie Towarzystwo Ludoznawcze (założone 1895) oraz Komitet Badań Etnologicznych PAN (założony 1975). Publikowane są czasopisma: "Lud" (od 1895), "Etnografia Polska" (od 1958), "Ethnologia Polona" (od 1975), "Polska Sztuka Ludowa" (od 1947), "Literatura Ludowa" (od 1957) i in. Wydawana jest monumentalna źródłowa seria dzieł wszystkich Kolberga (od 1961), Polski Atlas Etnograficzny oraz liczne monografie regionalne i problemowe, studia, syntezy i podręczniki.
za mniejszości narodowe uznawane są mniejszości:
za mniejszości etniczne uznawane są mniejszości:
stosowany tu jest Dialekt Mazowiecki, a występujące mniejszości to:
ukraińska, niemiecka, kaszubska i białoruska. W Sokołach Jeziornych używane są gwary wchodzące w skład Dialektu Mazowieckiego:
W 2011 r. podczas Narodowego Spisu Powszechnego, identyfikację mazurską zadeklarowało 1376 osób, w tym 1125 osób jako identyfikację drugą, 1027 osób zadeklarowało ją wraz z identyfikacją polską. Spośród deklarujących 932 osób zamieszkiwało miasta, a 445 osób zamieszkiwało wsie...
I o ile jest to jakiś punkt odniesienia, o tyle faktyczny obraz demograficzny XIX-wiecznych Mazur jest nieco bardziej skomplikowany. Mieszkali tam m.in. Polacy, Żydzi, Litwini, Kaszubi, Rosjanie czy bardzo liczna ludność niemiecka. Z tego względu obszar był niezwykle zróżnicowany językowo, kulturowo i religijnie. Historycy spierali się przez to o przynależność wielu gmin, które geograficznie można by uznać za mazurskie, natomiast ich mieszkańcy posługiwali się w większości oficjalną polszczyzną. W całym regionie powszechny był również język niemiecki, co wywarło wyraźny wpływ na występujące tam dialekty polskiego...
I o ile jest to jakiś punkt odniesienia, o tyle faktyczny obraz demograficzny XIX-wiecznych Mazur jest nieco bardziej skomplikowany. Mieszkali tam m.in. Polacy, Żydzi, Litwini, Kaszubi, Rosjanie czy bardzo liczna ludność niemiecka. Z tego względu obszar był niezwykle zróżnicowany językowo, kulturowo i religijnie. Historycy spierali się przez to o przynależność wielu gmin, które geograficznie można by uznać za mazurskie, natomiast ich mieszkańcy posługiwali się w większości oficjalną polszczyzną. W całym regionie powszechny był również język niemiecki, co wywarło wyraźny wpływ na występujące tam dialekty polskiego...